Hreinsiferill  
Hreinsiefni
 
Óhreinindi
  Efni   Staðlar   Atvinnugreinar

Efni

In the CLEANTOOL database you will find the following materials, which are here briefly described. If you want to check on the related data sets you have to use the navigation link "Database" on the left side and select the respective material in the search tool.

A comprehensive material database has been developed by the Fraunhofer Institute, it can be accessed under: http://www.schichttechnik.net
Another although priced database can be tested as demo or limited searchable version under http://www.wiam.de.

Járn Frumefni nr. 26 í lotukerfinu, efnatáknið er Fe, atómmassi 55,85. Segulmagnaður, mjúkur, og sveigjanlegur silfurhvítur málmur. Bræðslumark 1535°C. Efnafræðilega er járn virkt. Járn er mest notað unnið t.d. stál, steypujárn og smíðajárn.[1]
Stál, “mild steel” Blanda af járni og kolefni. Kolefnismagn 0,15-0,3%. Mjúkt og sveigjanlegt. Notkun: almennt við hönnun, rær, boltar, skrúfur, rör. [7]
Stál, “medium carbon steel” Blanda af járni og kolefni. Kolefnismagn 0,4-0,6%. Harðgert. Notkun: mjög stórir hlutir, öxlar, stálteinar [7]
Stál, “high carbon steel” Blanda af járni og kolefni. Kolefnismagn 0,7-1,5%. Sveigjanlegt, hægt að herða og hita, auðvelt að vinna. Notkun: þjalir, meitlar, sagir, snitti, mót, skerverkfæri, ofl. [7]
Stál, “high speed steel” Stál, “high speed steel”]
Steypujárn Blanda af járni og kolefni. Kolefnismagn um 4%. Stökkt, ekki hægt að móta, auðvelt að steypa, þolir vel þrýsting, þolir illa spennu. Notkun: undirstöður fyrir vélar, yfirborðsplötur, skrúfstykki, hlutar í rennibekki, strokka, stimpilhringi. [7]
Steypustál Hlutir framleiddir úr bræddu stáli sem er hellt í mót. [1]
Málmblendi Málmi eða öðru efni blandað við annan málm til að fá fram ákveðna eiginleika. [1]
Látún 70% kopar 30% sink. Mest notaða kopar-sink málmblandan. Mjúkt og sveigjanlegt. Gott að vinna kalt. Erfitt að vinna hitað eða í vélum. Ekki hægt að herða með hita. Nær miklu spennuþoli við kaldvinnslu. Hert með kaldvölsun. Mjög gott fyrir mjúk lóðun. Gott fyrir lóðun með silfurmálmblöndu eða oxýasetýlen-suðu og þolir ágætlega kolefnis rafsuðu. Notað í hylki, rör, kósa, smellur ofl. [1]
Gult látún 65% kopar og 35% sink. Einnig kallað “há látún” eða “tveir til einn látún”. Er gult á litinn. Var mikið notað. [1]
Brons Málmblanda af kopar og tini.
Nikkel Frumefni nr. 28 í lotukerfinu, efnatáknið er Ni, atómmassi 58,69. Silfurhvítur, örlítið segulmagnaður málmur. Meðal harka, mjög sveigjanlegur og mjúkur, góð mótstaða gegn efna- og andrúmsloftstæringu. Bræðslumark 1455°C. Suðumark um 2899°C. Eðlisþyngd 8,90. Notað við rafhúðun. Notað í málmblöndur, mjög mikilvægt í járnblöndur fyrir ryðfrítt stál og í koparblöndur t.d. kúpró-nikkel. Einnig í nikkelblöndur t.d. mónel málm. Hutverk nikkels í vinnslu á stáli er að: 1. styrkja hraðkælt eða hert stál. 2. Herða perlítísk-ferritísk stál (einkum við lágan hita). 3. Gerir há-króm járnmálmblöndur ástenítískt. [1]
Kopar Frumefni nr. 29 í lotukerfinu, efnatáknið er Cu, atómmassi 63,57. Einkennandi rauður og glansandi málmur. Mjög sveigjanlegur og mjúkur, leiðir hita og rafmagn mjög vel. Bræðslumark 1083°C. Suðumark 2336°C. Eðlisþyngd 8,94. Notað hreint í filmur, rör, stangir og víra. Einnig notað í málmblöndur. [1]
Ál Frumefni nr. 13 í lotukerfinu, efnatáknið er Al, atómmassi 26,97. Silfurhvítur málmur með gildistölu 3. Bræðslumark 660°C. Suðumark um 2270°C. Mjúkt og sveigjanlegt. Stöðugt gegn venjulegri andrúmlofttæringu, en þolir illa sýru og basa. Ál er mikið notað þar sem þörf er á málmi sem er léttur, tæringarþolinn, leiðir rafmagn ofl. [1]
Ál rafhúðun Rafhúðun með áli, myndar þunna filmu af áloxíði sem hefur mikla hörku. Hægt að blanda allskyns litum saman við. [1]
Króm Frumefni nr. 24 í lotukerfinu, efnatáknið er Cr, atómmassi 52,01. Silfurglansandi málmur, tiltölulega harður. Hefur mikla ryð- og tæringarvörn. Hefur mikla þýðingu við framleiðslu á ryðfríu stáli. Krómhúðun er mjög algeng. Hlutverk þess við framleiðslu á stáli: 1. Eykur ryð- og tæringarvörn. 2. Eykur herslueiginleika. 3. Bætir við styrk við hærra hitastig. 4. Vörn gegn rispum og núningi (með há kolefni). [1]
Blandað stál

Stál sem inniheldur talsvert magn af öðrum efnum en kolefni og viðurkenndu magni af mangan, brennisteini, sílikoni og fosfór. Málmblönduefnin auka hörku, styrk og vörn gegn efnum. Þeir málmar sem eru mest notaðir eru: nikkel, króm, sílikon, mangan, wolfram, mólýbdenum og vanadíum. “Lá málmblöndu” stál innihalda yfirleitt minna en 5% af þessum viðbótarefnum. [1]

Ryðfrítt stál (króm-nikkel stál) Króm og nikkel er bætt við stál sem er brætt í rafbræðsluofni. Þekktast er ryðfría stálið sem inniheldur 18% króm og 8% nikkel. [1]
Nikkel stál Stál sem innheldur nikkel sem málmblendi. Nikkel er bætt útí í mismunandi magni til að auka hörku við notkun í olíu, í stað vatns eða lofts. [1]
Álbætt stál Áli hefur verið bætt í stál sem afoxunarefni. [1]
Sink Frumefni nr. 30 í lotukerfinu, efnatáknið er Zn, atómmassi 65,38. Blá-hvítur málmur þegar óblandaður, sveigjanlegur og mjúkur jafnvel við eðlilegt hitastig. Bræðslumark 4354,5°C. Suðumark 9232°C. Eðlisþyngd 7,14. Hægt að nota í rafhúðun og er mikið notað til að húða stál. Er notað í “þurrar” rafhlöður. Sinkmálmblöndur eru mikið notaðar við stönsun. Mikilvægasta málmblendið er látún. [1]
Sinkhúðun Húðun stáls með sinki og tini (aðallega sinki) sem vörn gegn ryði. Áður fyrr voru afskornar stálplötur settar í sinkbað. En í dag er undið af vafningum og öll lengjan látin í sinkbaðið, heit sinkhúðun. Eða hún er rafhúðuð með sinki, raf-sinkhúðun. [1]
Ál-málmblöndur,eiginleikar 1. Hátt vinnsluhitastig. 2. Mikil ryðvörn. 3. Létt. 4. Mikill styrkur og harka. 5. Hagkvæmt hlutfall á milli stífleika og styrkur-þyngd. 6. Mjög góð vörn gegn rafseguláhrifum. 7. Leiðir vel hita. 8. Leiðir vel rafmagn.Dæmi um álmálmblöndu: flokkur 2000 (??) inniheldur ál-koparblöndur. [2]
Sinkmálmblöndur, eiginleikar 1. Mikill styrkur og harka. 2. Mjög góð rafleiðni. 3. Leiðir vel hita. 4. Ódýrt hráefni. 5. Gott að smíða úr og heldur vel lögun 6. Hægt að smíða úr mjög þunnu. 7. Hægt að móta kalt, auðveldar samsetningu. 8. Mikil gæði á endanlegri áferð. 9. Mikil mótstaða gegn ryði. 10. Hægt að endurvinna að fullu.Dæmi um sinkblöndur: málmblendi ZA 8 (ASTM) eiginleikar: eðlismassi lb./cu. In: 0,227, bræðslumark - o C: 375 – 404, Brinell harka: 95 -110. [3]
Nikkel málmblöndur Dæmi: málmblendi 400, nikkel-koparblanda með mikinn styrk, mikla mótstöðu gegn ryði, mikla seigju, mikið hitaþan. Stenst vel tæringu frá klórleysiefnum, glerætiefnum, brennisteinssýru og flestum bösum. Nýtist í tærandi umhverfi upp að 1000f. Notkun: ventlar, dælur, dælu- og skrúfuöxlar, skipabúnaður, rafbúnaður, vinnslubúnaður, olíuhreinsibúnaður og framleiðslutæki, varmaskiptir. [4]
Gler

Glært, hart, formlaust og brothætt efni. Myndast þegar eitt eða fleiri af eftirtöldum efnum eru brædd saman: oxíð af sílikon, borón eða fosfór, ásamt nokkrum grunn oxíðum (t.d. natríum, magnesíum, kalsíum, pótassíum). Blandan er síðan kæld mjög hratt til að koma í veg fyrir kristalmyndun. Bræðslumark er á milli 800°C og 950°C en er unnið við hærra hitastig. Togstyrkur er aðallega á ytra byrði, ef það rispast eða skemmist, brotnar glerið auðveldar. [5]

Plast

Efni sem inniheldur, sem grunnefni, eina eða fleiri lífrænar fjölliður með mikla mólikúlþyngd. Lokaafurðin er fast efni, en á nokkrum stigum í framleiðslu eða við vinnslu er hægt að vinna það fljótandi. [6] Lífræn efnasambönd framleidd með fljölliðun, hægt að steypa, þrýsta út, móta í mismunandi lögun og filmur eða mynda þræði og nota sem trefjar í vefnað. [5]

Keramík Vara unnin úr leir eða gleri. Heldur lögun sinni við hitun andstætt málmi sem þenst út við hitun. [6] Hart, brothætt, hita- og tæringarþolið efni. Mótað og síðan brennt t.d. í leirofni við mjög háan hita. [5]
Gúmmí

Gult, formlaust og teygjanlegt efni. Unnið úr mjólkurkenndum safa eða trjákvoðu mismunandi hitabeltisplantna, einkum gúmmítré. Blandan er soðin, lituð og formuð. Dæmi: teygjur, reimar, dekk og umbúðir. Einnig kallað, caoutchouc, India rubber. [5]

Heimildir
[1]  http://www.steelmill.com/Dictionary/dictionaryofmetallurgyNR.html
[2]  http://www.elval.gr
[3]  http://www.purityzinc.com/alloys.html
[4]  http://www.falcon-metals.com/Nickel/NickelCharacteristics.htm
[5]  http://www.bartleby.com/61/
[6]  http://100megsfree4.com/dictionary/car-dicw.htm
[7]  "Metalwork Technology", Strefford, McMurdo, Schofiled & Sims Ltd., 1985